Wydarzenia
"Rozbieranie Madonny". Ponowoczesna proza polska wobec pobożności maryjnej – nowa książka prof. Adama Regiewicza
Data dodania: 24-09-2023
"Rozbieranie Madonny", pomimo erotycznego skojarzenia, jest opowieścią o ukrywaniu, stłumieniu czy nawet wyparciu. Współczesna literatura postmodernistycznej proweniencji przyzwyczaiła swoich odbiorców do podważania wszystkiego, co wiąże się z religijnością. Od lat konsekwentnie sprzeciwia się wszelkim przejawom pobożności, dając temu wyraz czy to na poziomie tematycznej prowokacji czy też w estetyce pastiszu lub parodii. Przedmiotem tych ataków staje się najbardziej widoczna a zarazem sformalizowana i utrwalona w polskiej tradycji forma pobożności związana z postacią Maryi.
„Rozbieranie Madonny", napisane w kluczu Agambenowskim, przenosi temat maryjności z wyizolowanej sfery kościelnej do codzienności, tym samym pozwalając odkryć w tej zwykłości pokłady religijnego dyskursu. Analizując podejmowane przez tę literaturę wątki maryjne, autor podejmuje się próby dekonstrukcji kultu maryjnego, odsłaniając kolejne warstwy kulturowych naleciałości. Przygląda się kolejno samej obecności obrazu Matki Boskiej i związanego z tym wizerunku używanego w komunikacji kulturowej, a coraz częściej politycznej, w walce ideologicznej; przestrzeni Jasnej Góry i Częstochowy jako duchowej stolicy Polski, polskiej pobożności i utrwalonej konstrukcji tożsamościowej Polaka-katolika tak ściśle powiązanej z kultem maryjnym.
Podejmowana przez literaturę o zdecydowanie lewicowych poglądach walka z maryjnością wyraża jednak pewną bezsilność wobec siły owego kultu i mimowolny podziw dla jego kulturowego i duchowego oddziaływania. Zadziwiające na tym tle okazuje się zafascynowanie nurtu feministycznego współczesnej prozy postacią Maryi, wiążącego się z jednej strony z pogardą dla kobiety wpisanej w patriarchalny świat, z drugiej zaś z zadziwieniem dla znaczenia pozycji, jaką w takim świecie zajmuje. Paradoksalnie zatem, choć współczesne literackie przywoływania Maryi często wiążą się z polemiką z kultem narodowym, z polską tradycją maryjną, w gruncie rzeczy nie potrafią ich zignorować.
Książka została wydana nakładem krakowskiego Instytut Literatury.